‘Wederopbouw’ een recensie

Leike van Oss en Jaap van ‘t Hek zijn bekende collega organisatieadviseurs die een nieuw boek geschreven hebben: Wederopbouw. Met als ondertitel ‘Ons vermogen opnieuw te beginnen’. Alvast een uitnodigende en aansprekende titel.

Ik ken hen als zeer erudiet en met een heldere kijk op processen in bedrijven én in de samenleving. Als adviseurs van vooral uitvoeringsorganisaties van de overheid, beginnen zij met de rol van (deze) organisaties in de samenleving. Een goede sociologische analyse van de huidige samenleving is de basis van hun betoog. Dat spreekt mij als socioloog wel aan.

Vastgelopen besturing

Zij constateren dat de besturing van Nederland behoorlijk vastgelopen is. We verdrinken in de crises, zoals de klimaatcrisis, de stikstofcrisis, de toeslagen crisis enz.. en deze uitvoeringsorganisaties staan midden in deze crises en raken uit het lood. De overheid lijkt niet in staat tot adequate antwoorden. De traditionele technocratische manieren van werken van de overheid en overheidsorganisaties helpen ons niet uit, maar eerder dieper in de problemen, omdat de praktijk vaak complex is. Eenduidige oplossingen zijn er niet vaak.

Ze geven een helder beeld van de oorzaken van dit vastlopen. Naast een gedegen theoretisch kader beschikken ze over een goed observatievermogen van het feitelijk handelen van organisaties in de samenleving en hun (on)gewenste effecten.

Aan het eind van deel 1 constateren zij dat een aantal fundamenten van organiseren uit het lood zijn geraakt.

Fundamenten opnieuw bouwen

In deel 2 gaan zij aan de slag om deze fundamenten opnieuw op te bouwen. Hier wordt het boek hoopvol en inspirerend. We kunnen opnieuw beginnen als we onder ogen zien dat we vastgelopen zijn. We kunnen de discussie aangaan over de dilemma’s waarmee grote maatschappelijk problemen ons opzadelen, vanuit waarden die we als mens met elkaar delen.

Daarbij is ook een belangrijke rol voor de organisatieadviseur weggelegd: “Niet alleen helpen bouwen aan het bestaande, maar ook het bestaande ter discussie proberen te stellen”.

Het is een zeer rijk boek geworden. In slechts 215 pagina’s krijg je een zeer rijk betoog voorgeschoteld dat bovendien goed leesbaar is én praktische handvatten bevat om mee aan de slag te gaan. Aan het eind van het boek worden de fundamenten om mee aan de slag te gaan, nog een keer op een rij gezet. Deze fundamenten kunnen zo een leidraad zijn voor iedereen in zijn handelen en denken om te werken aan wederopbouw.

Ook ondernemingsraden geeft dit boek een goed inzicht en een goede handleiding om het fundament van de eigen organisatie met elkaar en met de bestuurder te bespreken.