Media selectie

Veel mensen vertrouwen de traditionele media niet meer en zoeken hun nieuws bij sociale media. Ik heb zelf ook af en toe moeite met de manier waarop traditionele media werken. Krantenkoppen hebben steeds meer een clickbait karakter, waarbij de lezer op verontwaardiging, angst en onzekerheid wordt aangesproken. Het artikel zelf kan dan nog zo genuanceerd zijn, het kwaad is meestal al geschied.

Over talkshows die wetenschappers naast influencers zetten heb ik het dan nog niet eens.

Daarnaast ontbreekt het vaak aan een aanzet tot waarheidsvinding. Twee werkelijkheden worden naast elkaar gezet en de lezer of kijker moet zelf maar uitmaken wat hij wil geloven. Dit noemen we ‘bothsidism’. In de normale wereld wordt dit principe ook vaak toegepast als we een conflict zien. Waar er twee vechten hebben er twee schuld is een gevleugelde uitdrukking. Dat daders vaak het DARVO mechanisme gebruiken om zichzelf vrij te pleiten wordt vaak niet gezien.

Dit is m.i. verre van goede journalistiek. Van betrouwbare media verwacht ik waarheidsvinding. Een analyse van de situatie met argumenten, waarom het ene gezichtspunt meer waar(d) is dan het andere. Dat kan mij dan nog steeds uitnodigen om iets anders te vinden, omdat ik denk dat ik van dat onderwerp meer af weet, maar het geeft mij wel de juiste feiten om mijn mening over te vormen.

Ik merk dat ik ook steeds meer te rade ga bij internet, zoals podcasts op spotify, filmpjes YouTube en artikelen op substack, voor betrouwbare en dieper gravende analyses. Er is echter ontzettend veel kaf onder het koren.

Hoe selecteer je de juiste media?

Die vraag heb ik mezelf ook gesteld en dat is best een lastige vraag. Wie ben ik om te bepalen wat betrouwbaar is en wat niet tenslotte. Toch heb ik criteria die ik bewust en onbewust gebruik bij media selectie. Ik ga uit van mijn eigen kernwaarden: waarden waarnaar ik mijn leven leef. Media die deze kernwaarden impliciet, dan wel expliciet in zich dragen vertrouw ik.

Kernwaarden

Mijn kernwaarden zijn:

Medemenselijkheid;
Waarheidsvinding;
Democratie.

Medemenselijkheid

Medemenselijkheid betekent voor mij dat de bronnen die ik wil vertrouwen zich ervan bewust zijn dat we als mensen niet zonder elkaar kunnen. We zijn sociale wezens en iedereen moet menswaardig behandeld worden. Bronnen die onmenselijkheid promoten neem ik daarom niet aan als betrouwbare bron voor mijn meningsvorming.
Concreet wil dat zeggen dat ik bronnen die Oekraïne steunen meer geloof dan bronnen die het Russische narratief aanhalen.

Waarheidsvinding

Waarheidsvinding betekent voor mij dat de bron moeite doet om waarheid van fictie te onderscheiden. De bron wil weten hoe het écht zit en gaat op zoek naar data die het verhaal ondersteunen en ontkrachten en trekt daar conclusies uit door een logische redenatie.
Het betekent ook vertrouwen in de wetenschap. De wetenschap heeft namelijk methodes voor waarheidsvinding: algemene methodes en specifieke voor elk vakgebied.
Het verhaal wordt ook ondersteund met links naar bronnen die ik zelf kan raadplegen.

Sommige bronnen doen zich voor als wetenschappelijk, maar maken denkfouten en stellen zaken, bewust of onbewust verkeerd voor. Belangrijk is dan dat je zelf onderscheid kunt maken in oorzaak – gevolg verbanden (causaliteit) en niet oorzakelijke verbanden. Als er oorzakelijke verbanden zijn moet dat theoretisch uitgelegd worden. Zo niet dan is waarschijnlijk sprake van een niet oorzakelijk verband (correlatie). Een oorzaak – gevolg verband is bijvoorbeeld de toename van de temperatuur op aarde door de toename van de CO2 in de lucht. Door de toename van de CO2 concentratie wordt de luchtdeken van de aarde beter isolerend, waardoor meer warmte van de zon wordt vastgehouden (relatie theoretische verklaard).

Een voorbeeld van een niet oorzakelijk verband is de relatie tussen autisme en vaccinaties. Er is wel een relatie, want de belangrijkste vaccinaties worden aan kinderen gegeven op een leeftijd dat de persoonlijke ontwikkeling vorm begint te krijgen. Op die leeftijd worden dus ook de eerste autisme of ADHD diagnoses gesteld. Het één veroorzaakt het ánder echter niet, maar komt wel tegelijkertijd voor.

Ook belangrijk is dat je tabellen kunt lezen en schaalgrootte kunt herkennen. Sommige ‘wetenschappers’ willen nog wel een conclusie suggereren die niet klopt door met schaalgroottes te rommelen. Bij klimaatverandering ontkenners wil dat nog wel eens voorkomen. Het boek van Kahnemann ‘Ons feilbare denken’ is een aanrader als je wil weten op hoeveel manieren we misleid kunnen worden.

Democratie

Democratie gaat er voor mij om dat de bron gezamenlijke besluitvorming belangrijk vindt. De menig wordt neergezet als een eigen gedachte/visie en de lezer/kijker wordt uitgenodigd zijn gedachten/visie te delen.

Autocratische bronnen zijn vaak te herkennen aan hun absolute waarheid en het volgen van een goeroe die deze verkondigt. Ook worden onwelgevallige reacties soms verwijderd. Dat gebeurt bij democratische bronnen soms ook, maar alleen bij persoonlijke aanvallen en bedreigingen.

Het gaat voor mij ook om het besef dat democratische besluitvorming lastig en traag is en dat we dat moeten waarderen en niet verketteren.
Bovendien gaat democratie om vrijheid. Niet de vrijheid om alles naar jouw hand te zetten, maar het besef dat jouw vrijheid afhankelijk is van andermans vrijheid. Vrijheid is dus geen individueel bezit, maar een maatschappelijke constructie. Om iedereen zoveel mogelijk vrijheid te geven hebben we regels nodig waaraan iedereen zich moet houden. Zo niet dan geldt vrijheid alleen voor de sterkste en is er dus geen sprake meer van vrijheid of een vrije samenleving.
Die regels bepalen we in een democratische samenleving samen.

Conclusie

Bronnen die aan deze waarden voldoen geven mij meestal meer rust, omdat ik meer begrip krijg voor de situatie en meer grip voel op de wereld om mij heen.

Mijn ervaring is dat bronnen die niet aan deze waarden voldoen meestal uit zijn op het promoten of verdedigen van hun eigen belang en je vaak emotioneel willen bespelen. De kans dat je misleidt wordt door een verkeerde voorstelling van zaken en ronduit leugens is zeer groot.

Wat zijn jouw waarden waarop jij bronnen wilt selecteren? Ik hoor dat graag in de commentaren.